ເປີດເທີມຮຽນໃໝ່ແລ້ວ ບັນດານັກຮຽນ, ນັກສຶກສາໄວລຸ້ນພາກັນໄປຮຽນໜັງສືຈົນບາງຄັ້ງຖະໜົນເອອັດສົນລະວົນຈົນການສັນຈອນຊັກຊ້າ ແລະ ເກີດອຸປະຕິເຫດໃນທີ່ສຸດ ເນື່ອງຈາກບັນດາລູກເຈົ້າຫຼານນາຍ ພາກັນອອກມາອວດໂຊລົດໃໝ່ , ລົດເຖື່ອນ ທີ່ບໍ່ມີປ້າຍ, ປອມປ້າຍ ດຶງຈອງກັນເປັນຖັນເປັນແຖວ ແຂ່ງລົດກັນບົນຖະໜົນຫຼວງ ແຕ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ບໍ່ເວົ້າບໍ່ວ່າກັນ ເພາະຮູ້ໆຢູ່ແລ້ວວ່າເຂົາເປັນລູກຂອງໃຜຫຼານໃຜ ຢ່າແຕະຢ່າກວນດຽວຊັ້ນບໍ່ເລື່ອນເງິນບໍ່ຂື້ນ ຈຳເປັນຕ້ອງເຮັດຫູໜວກຕາບອດບໍ່ຮູ້ບໍເຫັນກັນ...ພະເຈົ້າເອີຍ ບັດຜູ້ທີ່ເຂົາຢາກຮຳ່ຢາກຮຽນ ຢູ່ຊົນນະບົດບ້ານນອກຄອກນາ ພັດບໍ່ມີເງິນ ບໍ່ໄດ້ທຶນການສຶກສາ ແລະ ແມ່ນແຕ່ຕັ່ງວ່າງໆຢູ່ໃນຫ້ອງຮຽນ ກໍ່ບໍ່ມີຮອດຊິໄດ້ນັ່ງຮຽນນຳເພິ່ນ ບາງຄົນເປັນຮອດນັກຮຽນດີ, ນັກຮຽນເກັ່ງຢູ່ສາຍສາມັນສຶກສາກໍ່ບໍ່ມີວີ່ແວວຈະໄດ້ໄປຮຽນນຳເພິ່ນ ຈົນສ້າງຄວາມນ້ອຍອົກນ້ອຍໃຈ ການເປັນຄວາມຊິ່ນເຄີຍກັນໄປແລ້ວທີ່ຊາວບ້ານຊ່າລືກັນວ່າ: ລູກເອີຍຢ່າໄປຮຳ່ໄປຮຽນເທາະ, ເຖິງແນວໃດກໍບໍໄດ້ໄປຮຽນຕໍ່ນຳເຂົາດອກ ເຮົາເກີດມາເປັນຊາວໄຮ່ຊາວນາຍອມຮັບສິ່ງທີ່ເປັນຢູ່ ມີແຕ່ລູກເຈົ້າຫຼານນາຍຄົນຮັ່ງຄົນມີເຂົາພຸ້ນລະທີ່ໄດ້ຮຽນ... ອັນນີ້ກຳລັງສ້າງຄວາມທົດຖອຍໃນສັງຄົມລາວ ນັບຕັ້ງແຕ່ຜູ້ຈະມາສຶບທອດໃນອະນາຄົດຂອງຊາດກໍໜ້າເປັນຫ່ວງເຫຼືອເກີນ ປະເທດເພື່ອນບ້ານໄປຮອດໃສກັນໝົດແລ້ວ ອັນໆໆ ຜູ້ທຸກຜູ້ຍາກກໍ່ບໍ່ຮູ້ຈັກຊິເຮັດຫຍັງ ຊິໄປຖາງປ່າເຮັດໄຮ່ກໍ່ຖືກຄຸກ, ປັບໃໝໃສ່ໂທດ ລັດຖະບານມີແຕ່ອ້າງວ່າໃຫ້ຫາອາຊີບຄົງທີ່ເຮັດ ແຕ່ເຮົາພັດບໍຮູ້ຊິເຮັດຫຍັງ ປູກຜັກປູກຫຍ້າກໍ່ບໍເປັນ ເງິນກໍບໍ່ມີເປັນທຶນ ຄວາມຮູ້ນຳໃຊ້ວິທະຍາສາດແຮ່ງບໍຕ້ອງເວົ້າເຖິງ ເພາະລູກຫຼານກໍ່ບໍໄດ້ຮຽນຕໍ່ ຈະເອົາຄວາມຮູ້ມາແຕ່ໃສ ສົງໃສຕ້ອງຫາວິທີລ້ຽງລູກລ້ຽງເມຍດ້ວຍການຂີ້ລັກງັກແງະ, ປຸ້ນຈີ້ ເຂົ້າປ່າລ່າສັດ ຂາຍຂອງເຖືອນ ໄປວັນໆ ເມື່ອໃດຖືກຈັບຈຶ່ງຈະໄປນອນຄຸກກິນເຂົ້າລັດຖະບານລ້ຽງພຸ້ນລະພີ່ນ້ອງ ຢ່າວ່າກັນເດີ ເມື່ອເສືອຫິວອີ່ຫຍັງມັນກໍເກີດຂຶ້ນໄດ້ ເໝືອນຄຳເວົ້າທີ່ວ່າ: ເສືອນອນຢ່າປຸກ ເສືອລຸກຢ່າກວນ ຍາມກິນປຸກເສືອກິນແດ່ ຖ້າບໍ່ຢາກເດືອດຮ້ອນ 5555