ຄົນຢູ່ໃນໄວຮຽນໄວສຶກສາ ມັກຈະພາກັນສົງໄສວ່າ: ເປັນຫຍັງເຮົາຈຶ່ງຮຽນບໍ່ເກັ່ງ ເປັນຫຍັງຜູ້ນັ້ນຜູ້ນີ້ຈຶ່ງຮຽນ
ເກັ່ງ ທັງໆທີ່ກິນເຂົ້າ ກິນປາ ກິນຊີ້ນ ກິນຜັກ ໝາກໄມ້ຄືກັນ ຫຼື ເປັນຫຍັງໝູ່ຮຽນຫ້ອງດຽວກັບເຮົາຈຶ່ງຮຽນເກັ່ງແທ້ ຄູ
ອະທິບາຍອັນໃດກໍເຂົ້າໃຈໝົດ ແລະ ບາງອັນເຮົາເຂົ້າໃຈແລ້ວ ເປັນຫຍັງ​ໝູ່ຂອງເຮົາຈຶ່ງນັ່ງງົງ ເຮັດຄີ້ວສົນຢູ່ ນັກວິຊາ
ການໄດ້ເຮັດການວິໄຈເຖິງຄວາມສະຫຼາດຫຼັກແຫຼມ ຫຼື ຄວາມດ້ອຍທາງປັນຍາຂອງມະນຸດຂຶ້ນຢູ່ກັບປັດໄຈຫຼາຍປະການ
ດັ່ງນີ້:
               1. ທາງພັນທຸກຳ
               ທາງພັນທຸກຳພົບວ່າ ຖ້າຫາກພໍ່ແມ່ເປັນຄົນສະຫຼາດຫຼັກແຫຼມ ລູກໆທີ່ເກີດມາກໍສະຫຼາດດັ່ງດຽວກັນ ດັ່ງບູ
ຮານເວົ້າວ່າ ເຊື້ອໝາກ ຕ້ອງບໍ່ຫຼົ່ນໄກກົກ ແລະ ກໍເຊື່ອໝັ້ນກັນມາວ່າ ມາຈາກລັກສະນະຂອງພັນທຸກຳນັ້ນເອງ.
               2. ອັດຕາສ່ວນຂອງສະໝອງ ແລະ ນ້ຳໜັກຕົວ
               ຄົນທີ່ມີນ້ຳໜັກຂອງສະໝອງ ຫຼື ສະໝອງໃຫຍ່ກ່ວາຜູ້ອື່ນ ເມື່ອທຽບກັບນ້ຳໜັກຕົວແລ້ວ ສະໝອງຄົນເຮົາ
ໃຫຍ່ສຸດ 1,4 ກິໂລ ຈະຮຽນເກັ່ງ ຫຼື ຕອບຮັບທາງຄວາມຮູ້ໄດ້ໄວ ເວົ້າອີກແນວໜຶ່ງກໍຄື ສະຫຼາດກ່ວາຄົນທີ່ມີສະໝອງນ້ອຍ
ກ່ວາ.
               3: ຮອຍຍັບໃນສະໝອງ
               ພວກເຮົາເຊື່ອກັນວ່າ ສະໝອງຫາກມີຮອຍຍັບຫຼາຍ ຫຼື ວ່າຮ່ອງເລິກຫຼາຍຂຶ້ນ ກໍຈະສາມາດນຶກຄິດສິ່ງຕ່າງໆ
ໄດ້ດີ ແລະ ມີລະບົບສັ່ງງານທີ່ດີ ຫຼື ເວົ້າງ່າຍກໍຄື ຫາກວ່າເຮົາມີຮອຍຍັບໃນສະໝອງເລິກເທົ່າໃດ ກໍຈະເຮັດໃຫ້ເຮົາສະ
ຫຼາດຫຼາຍຂຶ້ນ.
               4. ອາຫານ ແລະ ອອກຊີເຢັນລ້ຽງສະໝອງ
               ສະໝອງເປັນອະໄວຍະວະສ່ວນໜຶ່ງທີ່ສຳຄັນ ຕ້ອງການອາຫານ ແລະ ອອກຊີເຢັນມາລ້ຽງ ໂດຍເຮົາຈະສັງ
ເກດເຫັນວ່າ ມື້ໃດເຮົາຮັບສານອາຫານບໍ່ພຽງພໍ ຫຼື ພັກຜ່ອນບໍ່ພຽງພໍ ເຮົາຈະມີຄວາມຮູ້ສຶກມຶນງົງ ຮູ້ສຶກວ່າສະໝອງສັ່ງ
ການຫຍັງບໍ່ໄດ້ໄວ ຕ້ອງອາໄສເວລາຄິດ ແລະ ສັ່ງການດົນກ່ວາປົກກະຕິ ດັ່ງນັ້ນ ການກິນອາຫານທີ່ມີປະໂຫຍດ ການ
ນອນຫຼັບພັກຜ່ອນໃຫ້ພຽງພໍ ກໍຈະເປັນການບຳລຸງສະໝອງໃຫ້ໃຊ້ການດີຕໍ່ໆໄປນັ້ນເອງ.
               5. ການເຝິກຝົນ ແລະ ຮຽນຮູ້
               ການເຝິກຝົນ ແລະ ຮຽນຮູ້ ເປັນເສັ້ນທາງໜຶ່ງຊ່ວຍພັດທະນາປະສິດທິພາບມັນສະໝອງ ເພາະບາງຄັ້ງພັນ
ທຸກຳດີ ອາຫານບຳລຸງສະໝອງດີ ສະໝອງມີຂະໜາດດີ ຮອຍຍັບຫຼາຍ ແຕ່ບໍ່ຮູ້ຈັກຮ່ຳຮຽນ ແລະ ເຝິກຝົນສະໝອງ ກໍຈະ
ບໍ່ສາມາດສະຫຼາດໄດ້ ກົງກັນຂ້າມຖ້າໝັ່ນເຝິກພັດທະນາສະໝອງດ້ວຍການຮ່ຳຮຽນ ຊອກຮູ້ຫາສິ່ງມາຕື່ມໃຫ້ສະໝອງ
ສະໝອງກໍຈະພັດທະນາໄປຢ່າງກ້າວໄກ.
               ເຖິງແມ່ນວ່າພັນທຸກຳຈະມີສ່ວນໃນການເຮັດໃຫ້ຄົນສະຫຼາດ ຫຼື ບໍ່ສະຫຼາດ ສິ່ງສຳຄັນຍັງຂຶ້ນຢູ່ກັບການພັດ
ທະນາສະໝອງ ຖ້າຮູ້ຈັກພັດທະນາສະໝອງ ສະໝອງກໍຈະດີ ຮຽນຮູ້ໄດ້ກ່ວາຄົນອື່ນ ຖ້າສະໝອງຫາກບໍ່ສາມາດໃຊ້ໄດ້
ດົນນານ ຄົນມັກເອີ້ນວ່າ ສະໝອງຝໍ່ ຖ້າບໍ່ຢາກໃຫ້ສະໝອງຝໍ່ ກໍຄືຕ້ອງພັດທະນາສະໝອງໃຫ້ດີຂຶ້ນເລື້ອຍໆ ພ້ອມໆກັບ
ການພັດທະນາສະໝອງນັ້ນ ກໍຄວນລະວັງສິ່ງທີ່ເຮັດໃຫ້ສະໝອງເສື່ອມ ກໍຄືການດື່ມເຫຼົ້າຫຼາຍ ຈະເຮັດໃຫ້ແຊນໃນສະ
ໝອງຖືກທຳລາຍອີກດ້ວຍ.

( ເອົາມາຈາກຫນັງສືພີມວຽງຈັນໃໝ່ )