ລຸງຄອມຸນິສ ທີນັບຖື,

 ນະຄອນຊຽງໄຮ້ ໃນຊ່ວງເວລານີ້ອາກາດເລີ່ມຮ້ອນແລ້ວ ບວກກັບອຸນຫະພຸມຂອງ Shanghai World Expo 2010 ຍີ່ງເຮັດໃຫ້ບັນຍາກາດທະລຸຮ້ອນຂື້ນ.

ດັ່ງທີພວກເຮົາຮູ້ວ່າ ຈີນໃນມື້ນີ້ແມ່ນຊົງອິດຜົນທຸກໆດ້ານໄປທົ່ວໂລກ, ເຮັດໃຫ້ຫຼານມັກຄິດວ່າ ຊາດຄອມມຸນິສຢ່າງຈີນ ອາດຈະເປັນເຈົ້າໂລກໃນອານາຄົດໄດ້...
2-3ວັນກ່ອນ ຫຼານກັບໝູ່ຄົນໄທຍໄດ້ສົນທະນາກັນກ່ຽວກັບບັນຫາການເມືອງທີກຳລັງເກີດຂື້ນໃນບ້ານເມືອງເພີ່ນ, ໝູ່ຫຼານທີເປັນຄົນໄທຍຖາມວ່າ ”ຄິດຢ່າງໃດກ່ຽວກັບສະຖານະການໃນປະເທດໄທຍ?”; ຫຼານອໍ້າອື້ງ ກ່ອນຈະຕອບວ່າ: ”ບໍ່ຂໍມີຄວາມເຫັນເດີ!”; ”ແລ້ວເພີນຄິດຈັງໃດ?” ຫຼານຖາມຕໍ່. ”ບໍ່ຮູ້ເດ້, ແຕ່ບໍ່ຢາກໃຫ້ມີການໜອງເລືອດເລີຍ!” ລາວຕອບ. ທັນໃດນັ້ນຫຼານກໍ່ເວົ້າໂດຍທີບໍ່ຄິດໜ້າ-ຫຼັງວ່າ ”ແຕ່ນັ້ນແມ່ນຄວາມເດັດຂາດຂອງລັດເພື່ອຮັກສາ ສະຖາບັນການປົກຄອງ”; ”ຖ້າຊັ້ນ ກໍ່ເປັນແບບຄອມຸນິສ ລະຕິ!”ລາວຕອບ. ເທົ່ານັ້ນແຫຼະ, ເໜືອນມີຫຍັງມາຕໍາໃຈ ຫຼານເວົ້າຫຍັງບໍ່ອອກ ຫງຽບຢູ່ຄາວໜື່ງກ່ອນທີຈະເວົ້າຕໍ່ວ່າ: ”ມີລັດຖະບານໃດແດ່ໃນໂລກນີ້ ທີບໍ່ປົກປ້ອງຕົນເອງ”; ”ແຕ່ນັ້ນມັນໝາຍເຖິງຄວາມເປັນ ປະຊາທິປະໄຕນະ!” ລາວເຊື່ມຂື້ນ. ການສົນທະນາຂອງພວກເຮົາ ແມ່ນເປັນພຽງການສົນທະນາທົ່ວໄປ ຂອງນັກສຶກສາທີ່ຢູ່ໃນປະເທດທີສາມ ແຕ່ບັງເອີນບ່ອນທີພວກເຮົາກຳລັງຢູ່ນັ້ນແມ່ນປົກຄອງດ້ວຍລະບອບ ຄອມຸນິສ ແລະຫຼານເອງກໍ່ມາຈາກປະເທດ ຄອມຸນິສ. ພໍດີໄດ້ຈັງຫວະ ຫຼານກໍ່ເລີຍຖາມຕໍ່ວ່າ ”ຈື່ເຫດການ ທ່ຽນອ່ານເໝິນ ໃນປີ1989 ໄດ້ບໍ່? (Tian'an men Square Protest 1989) ຖ້າໃນຕອນນັ້ນລັດຖະບານຈີນ ຫາກບໍ່ເດັດຂາດ ຈີນໃນມື້ນີ້ອາດຈະບໍ່ແມ່ນປົກຄອງດ້ວຍລະບອບຄອມຸນິສ ກໍ່ເປັນໄປໄດ້”......
ເຫດການປະທ້ວງຢູ່ຈະຕຸຮັດ ທ່ຽນອ່ານເໝິນ ໃນກຸງປັກກິ່ງ ຂອງເດືອນມິຖຸນາ 1989 ເປັນການເຄື່ອນໄຫວທາງການເມືອງຂອງນັກບັນຍາຊົນ ທີຮຽກຮ້ອງປະຊາທິປະໄຕ, ລັດໄດ້ໃຊ້ກອງກຳລັງທະຫານ ສະລາຍກຸ່ມຜູ້ປະທ້ວງແລະຈົບລົງດ້ວຍການນອງເລືອດ ມີຜູ້ເສຍຊີວິດບໍ່ຕຳກ່ວາ 2000ຄົນ, ລວມມີ ນັກປັນຍາຊົນ, ທະຫານ ແລະຜົນລະເຮືອນ. ຈົນເຮັດໃຫ້ປະຊາຄົມໂລກເບີ່ງຈີນວ່າເປັນປະເທດ ຜະເດັດການອຳນາດ,ບໍ່ມີປະຊາທິປະໄຕ, ກີດກັ້ນສິດທິຂອງຜົນລະເມືອງ...
ສະຖານະການຕອນນັ້ນ ແມ່ນໄດ້ຮັບອິດທິຜົນຈາກການປ່ຽນແປງເຫດການໂລກ ລຸງໆຄົງຈະຈື່ໄດ້ ວ່າໃນຊຸມປີ90 ໄດ້ມີການປ່ຽນແປງທາງການເມືອງຂອງໂລກຄັ້ງໃຫຍ່, ການສະລາຍຕົວ ຂອງກຸ່ມປະເທດສັງຄົມນິຍົມໃນເອິລົບ ຕາເວັນອອກ (Communist Bloc) ແລະ ການລົ້ມລະລາຍຂອງ ສະຫະພາບສັງຄົມນິຍົມໂຊວຽດ (USSR) ຖື່ວ່າເປັນການສີ້ນສຸດຂອງສົງຄາມເຢັນ.
ແລະ"ການປະທ້ວງ ທ່ຽນອ່ານເໝິນ" ກໍ່ເປັນໜື່ງໃນກະແສການປະທ້ວງເພື່ອການປ່ຽນແປງລະບອບການປົກຄອງ ແຕ່ບໍ່ສຳເລັດເຮັດໃຫ້ລ.ບຈີນ ສາມາດຮັກສາລະບອບຄອມຸນິສ ຈົນມາເຖິ່ງມື້ນີ້. ຫຼານໄດ້ມາສຳພັດກັບຕາຕົນເອງວ່າ ຊາດຈີນເປັນຊາດທີໃຫຍ່ ທີປະຊາກອນຫຼາຍທີສຸດໃນໂລກ ແຕ່ລັດຖະບານຈີນກໍ່ສາມາດຄວບຄຸມ ແລະບໍລິຫານໄດ້ຖື່ວ່າດີເຕີບ, ລ.ບ ເຮັດວຽກໜັກເພືອຄວາມຢູ່ດີກີນດີຂອງປະຊາຊົນ, ປະຈຸບັນ ປຊຊ ສ່ວນຫຼາຍພໍໃຈກັບຄວາມເປັນຢູ່. (ເປັນມຸມມອງ ຂອງຫຼານ).....
ລະບອບການເມືອງ ບໍ່ວ່າດ້ວຍລະບອບໃດກໍ່ຕາມ ລ້ວນແຕ່ມີທັງອັນດີ ແລະຮ້າຍ. ສີ່ງສຳຄັນເໜືອອື່ນໃດ ແມ່ນຄວາມຕະນັກເຖິງຄວາມເປັນ ”ຊາດ”. ແລະສີ່ງທີຫຼານດີໃຈທີສຸດ ກໍ່ຄື່ ຄຳວ່າ: "ຊາດລາວ" ນັ້ນ ເປັນສີ່ງທີໜ້າເຊີດຊູ ຢ່າງພາກພູມໃຈທີສຸດ ເພາະພວກເຮົາຄົນລາວບໍ່ວ່າຈະຢູ່ມຸມໃດຂອງໂລກ ກໍ່ມີຄວາມພູມໃຈໃນຄວາມເປັນລາວ, ຢູ່ຮ່ວມກັນດ້ວຍຄວາມຮັກແພງ, ສາມັກຄີ ແລະສັນຕິ.
ລຸງທີເຄົາລົບ, ຄວາມຮູ້ ຄວາມເຂົ້າໃຈຂອງຫຼານແມ່ນຊຳກັບເມັດຊາຍ, ຫາກເຂົ້າໃຈຫຍັງຜິດຜາດ ຫຼືເວົ້າບໍ່ຖື່ກຕ້ອງ, ຫວັງວ່າຈະຕອບຈົດໝາຍສະບັບນີ້ ເພື່ອະທິບາຍ ແລະຊີ້ແຈງໃຫ້ຫຼານເຂົ້າໃຈໃໝ່.
 
ດ້ວຍຄວາມນັບຖື,
                                                                         ຊຽງໄຮ້ 19.5.2010