ພັນລາວ.ຄອມ
ຊອກຫາ:
ຊອກຫາແບບລະອຽດ
ຂຽນເມື່ອ ຂຽນເມື່ອ: ກ.ພ.. 25, 2011 | ມີ 9 ຄຳເຫັນ ແລະ 0 trackback(s)
ໜວດໝູ່: ວິທະຍາສາດ

 

ແຜ່ນດິນໄຫວເກີດຂຶ້ນເມື່ອແຜ່ນເປືອກໂລກມີການປົດປ່ອຍພະລັງງານເຮັດໃຫ້ ພື້ນໂລກ (ພື້ນດິນ) ສັ່ນສະເທືອນ. ສ່ວນໃຫຍ່ຈະເກີດຂຶ້ນຢູ່ບໍລິເວນ ຮອຍຕໍ່ຂອງແຜ່ນເປືອກໂລກ (Plate boundary) ຫຼື ຮອຍເລື່ອນ (Fault). ເມື່ອເກີດແຜ່ນດິນໃຫວມັນຈະສົ່ງ ຄື້ນສັ່ນສະເທືອນ (Seismic wave) ອອກໄປຕາມຊັ້ນດິນ ຫຼື ຫີນ ແລະ ເກີດມີການສະທ້ອນ ແລະ ການຫັກ (ຖ້າຮຽນວິຊາຟີຊິກ ກໍຄົງຮູ້ຄຸນລັກສະນະຂອງຄື້້ນ ຄື: ມີການສະທ້ອນ, ຫັກ, ສອດສະຫຼັບ ແລະ ສົນລະວົນ). ເມື່ອເກີດແຜ່ນດິນໃຫວກໍຈະມີການລາຍງານເຖິງ ຂະໜາດ, ຕຳແໜ່ງ  (focus ແລະ epicenter ພາສາລາວ ຈັກຊິແປວ່າຈັ່ງໃດ ເບິ່ງຕາມຮູບ) ແລະ ເວລາ ຂອງການເກີດ. ສາຍເຫດຕົ້ນຕໍທີ່ພາໃຫ້ເກີດແຜ່ນດິນໃຫວ ແມ່ນຍ້ອນ ການເຄື່ອຕົວຂອງເປືອກໂລກ

  ວິຊາທີ່ສຶກສາກ່ຽວກັບແຜ່ນດິນໃຫວ ເອີນວ່າ Seismology ວິຊາແຜ່ນດິນໃຫວ

ຄົນທີ່ສຶກສາກ່ຽວກັບແຜ່ນດິນໃຫວ ເອີນວ່າ Seismologist ນັກແຜ່ນດິນໃຫວວິທະຍາ

  

  ການວັດຂະໜາດຂອງແຜ່ນດິນໃຫວ ຕ້ອງມີເຄື່ອງວັດແທກເອີ້ນວ່າ: Seismograph ຊຶ່ງມີມາແຕ່ສະໃໝຈີນບູຮານ ດັ່ງຮູບ ມີໂອ່ງມີມັງກອນຄາບແກ້ວຢູ່ ແລະ ມີກົບງອຍຢູ່ອອ້ມ ເມື່ອມີການເກີດແຜ່ນດິນໃຫວ ແກ້ວກໍຈະຕົກລົງມາໃສ່ປາກກົບ. ເຄື່ອມືຍຸກໃໝ່ກໍມີສະປິງຕິດຢູ່ ແລະ ມີເຄື່ອງຂີດຄ້າຍຄືສໍ ເມື່ອເກີດແຜ່ນດິນໃຫວເຄື່ອງຂີດກໍຂີດເປັນຮອຍຮູບຄື້ນ ຖ້າແຜ່ນດິນໃຫວແຮງມັນກໍຂີດກວ້າງອອກ (ໄລຍະດັ່ງກ່າວເອີ້ນວ່າ Amplitude)

 ມາດຕາສ່ວນທີ່ວັດແທກຂະໜາດຂອງແຜ່ນດິນໃຫວ ມີຫຼາຍແບບ ແຕ່ສ່ວນໃຫຍ່ ແມ່ນໃຊ້ມາດຕາສ່ວນ ຣິກເຕີ (Richter scale) ຊຶ່ງແມ່ນທ່ານ F.C Richter 1935 ນັກຊ່ຽວຊານແຜ່ນດິນໃຫວ ສະຖາບັນເທັກໂນໂລຍີ ຄາຣີຟໍເນຍ. ຊຶ່ງເປັນການວັດແທກແຜ່ນດິນໃຫວໃນລະດັບທ້ອງຖິ່ນ (local eathquake). ສູດການຄິດໄລ່ ແມ່ນກ່ຽວຂ້ອງກັບໂລກາລິດພື້ນສິບ (log) ຂອງແອມປິຈູດ (amplitude). Note: ແຜ່ນດິນໃຫວທີ່ມີຄວາມແຮງ 7 ແລະ 8 Richter ແຕກຕ່າງກັນພຽງຫົວໜ່ວຍດຽວ ແຕ່ພະລັງງານຂອງການເກີດຕ່າງກັນຢ່າງມະຫາສານ 

 

 

 

 

ການຫາຕຳແໜ່ງຂອງການເກີດແຜ່ນດິນໃຫວ: ຕ້ອງເຂົ້າໃຈກ່ອນວ່າ ຄື້ນແຜ່ນດິນໃຫວຈະປະກອບມີຄື້ນ 2 ປະເພດ:

(1) Primary wave ຫຼື P-wave ຫຼື compressional wave (ໃຫ້ໄປສຶກສາເອງ)

(2) Secondary wave ຫຼື S-wave ຫຼື Shear wave: (ໃຫ້ໄປສຶກສາເອງ) ຊຶ່ງຄື້ນປະເພດນີ້ກໍແບ່ງອອກເປັນ ປະເພດອີກຄື້: (1) surface wave ຫຼື Love wave ແລະ (2) Rayleigh wave

P-wave ແລະ S-wave ມີຄວາມໄວບໍ່ເທົ່າກັນ ດັ່ງນັ້ນ ມັນຈຶ່ງໃຊ້ເວລາເດີນທາງຈາກບ່ອນເກີດແຜ່ນດິນໃຫວ ມາຮອດສະຖານີຕ່າງກັນ. ດັ່ງນັ້ນ ເມື່ອຮູ້ຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງໄລຍະເວລາທີ່  P-wave ແລະ S-wave ຈາກບ່ອນເກີດແຜ່ນດິນໃຫວມາເຖິງສະຖານີວັດແທກ (Travel Time) ກໍຈະຮູ້ໄລຍະທາງແຕ່ບໍລິເວນທີ່ເກີດແຜ່ນດິນໃຫວ ຫາສະຖານີວັດແທກ (Station). ຖ້າຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງໄລຍະເວລາຄື້ນສອງຊະນິດນີ້ຫຼາຍ ກໍສະແດງວ່າຄື້້ນເຄື່ອນທີ່ມາຈາກທີ່ໄກ 

 

ບັນຫາກໍຄື ຖ້າມີສະຖານີດຽວກໍບໍ່ສາມາດກຳນົດທີ່ຕັ້ງຂອງແຜ່ນດິນໃຫວໄດ້. ຕົວຢ່າງ: ສົມມຸດວ່າ ມີສະຖານີວັດແທກແຜ່ນດິນໃຫວຢູ່ວຽງຈັນ ກຳນົດໄລຍະທາງແຕ່ບ່ອນເກີດແຜ່ນດິນໃຫວມາຫາສະຖານີໄດ້ 200km (ແທກມາແຕ່ໃສກະບໍ່ຮູ້). ດັ່ງນັ້ນ ຖ້າຢາກກຳນົດທີ່ຕັ້ງຂອງແຜ່ນດິນໃຫວໄດ້ ຕ້ອງມີຢ່າງໜ້ອຍ 3 ສະຖານີວັດແທກ. ໂດຍການຂີີດໄລຍະທາງຂອງແຕ່ລະສະຖານີເປັນວົງມົນ ເມືອທັງສາມຕັດກັນກໍສາມາດກຳນົດທີ່ຕັ້ງຂອງແຜ່ນດິນໃຫວໄດ້ ດັ່ງຮູບ

 

 

Delicious Digg Fark Twitter