ຢາກຖາມພີ່ນ້ອງຊາວພັນລາວ ກ່ຽວກັບຂ່າວການເກີດອຸບັດເຫດ ລົດທົວເສຍຫຼັກຕຳຂອບທາງ ຢູ່ທີ່ ຈັງຫວັດລີຍ ປະເທດໄທ ໃນວັນທີ 3/9/2012 ທີ່ຜ່ານມາມີຄົນບາດເຈັບ ແລະ ເສຍຊີວິດ ຈຳນວນຫຼາຍ

1ໃນນັ້ນມີນັກກິລາ ຂີ່ລົດຖີບ ທີມຊາດລາວ ຄື ທ້າວ ອຸ່ນເຮືອນ ເທບວົງສາ  ຢູ່ນຳ ຊຶ່ງໄດ້ຮັບບາດເຈັບອາການໂຄມ່ານັ້ນ ເປັນແນວໃດແລ້ວ ຖ້າໃຜມີຂ່າວອັບເດດກະມາເລົ່າໃຫ້ຟັງແດ່ເດີ

ຄຳວ່າອີໂຄມອດ ນັ້ນຫຍໍ້ມາຈາກ international council on monuments and site ຊຶ່ງແປວ່າສະພາບູຮານສະຖານລະຫວ່າງປະເທດ ຊຶ່ງຖືວ່າເປັນອົງການນຶ່ງໃນການອະນຸລັກມໍລະດົກທາງວັດທະນະທຳ ໂດຍສະເພາະບູຮານສະຖານ ເປັນອົງກອນສາກົນແລະກໍ່ເປັນອົງກອນອິດສະຫຼະຫຼືNGOບໍ່ໄດ້ເປັນແບບລາດຊະການ ແຕ່ມີໜ້າທີ່ສຳຄັນຄືເປັນທີ່ປຶກສາຂອງ UNESCO

ສ່ວນUNESCO ກໍ່ເປັນອົງກອນວ່າດ້ວຍການສຶກສາວິທະຍາສາດ ແລະ ວັດທະນະທຳຂອງສະຫະປະຊາຊາດ ພາສາອັງກິດເອີ້ນວ່າ united Nations Educational Scientific and Cultural Organization ຊຶ່ງມີບົດບາດສຳຄັນຢ່າງຍິ່ງໂດຍສະເພາະໃນສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງກັບການຂຶ້ນທະບຽນມໍລະດົກໂລກ ເພາະໃນຍູເນສໂກມີຄະນະກຳມະການມໍລະດົກໂລກຄື world eritage Committeeມີໜ້າທີ່ພິຈາລະນາໃນເລື່ອງນີ້ ສຳລັບປະເທດລາວເຮົາມີມໍລະດົກທາງວັດທະນຳຢູ່2 ແຫ່ງຄື ເມືອງຫຼວງພະບາງ ແລະ ຜາສາດຫີນວັດດພູຈຳປາສັກ ແລະ ມີອີກຫຼາຍແຫ່ງກຳລັງຖ້າການພິຈາລະນາ

ຫນ້າທີ່ຂອງອີໂຄມອດນັ້ນນອກຈາກເປັນທີ່ປຶກສາຂອງຍູເນສໂກແລ້ວ ຍັງມີຫນ້າທີ່ປະເມີນຄຸນຄ່າແລະໃຫ້ຄວາມເຫັນຕໍ່ຄະນະກຳມະການມໍລະດົກໂລກໃນການພິຈາລະນາແຫລ່ງມໍລະດົກໂລກທາງດ້ານວັດທະນະທຳອີກດ້ວຍ

ດັ່ງທີ່ກ່າວມາແລ້ວວ່າອີໂຄມອດເປັນອົງກອນວິຊາຊີບທາງມໍລະດົກທາງວັດທະນະທຳ ແລະ ເປັນອົງກອນອິດສະຫຼະໃນການອະນຸລັກປົກປ້ອງຄຸ້ມຄອງບູຮານສະຖານ ອີໂຄມອດກໍ່ຕັ້ງຂຶ້ນໃນປີຄສ1965ທີ່ກຸງວໍຊໍwarsaw ປະເທດໂປແລນ ຕັ້ງຂຶ້ນສະໄໝນັ້ນ1 ປີກໍ່ໄດ້ດຳເນີນການວາງແນວທາງວິທີການມາດຕະຖານຫຼັກເພື່ອໃຊ້ເປັນແມ່ແບບໃນການອະນຸລັກບູຮານສະຖານເຮັດໃຫ້ເກີດມີກົດບັດເອີ້ນວ່າກົດບັດເວນີຊຫຼື Venice Charter ເມື່ອເວນີໍໍາເຕີເກີດຂຶ້ນອີກໜຶ່ງປີຕໍ່ມາ ຈຶ່ງໄດ້ຕັ້ງunescoຂຶ້ນມາ ປະຈຸບັນ Unesco ຕັ້ງຢູ່ກຸງປາຣີສ ປະເທດ ຝລັ່ງ

ໂຄງສ້າງການບໍລິຫານຂອງອີໂຄມອດປະກອບດ້ວຍປະທານທີ່ໄດ້ມາຈາກການເລືອກຕັ້ງ ປະຈຸບັນແມ່ນເປັນຄົນເຢຍລະມັນ ແລະມີຮອງປະທານ 5 ປະເທດ ຈາກ 5 ທະວີບ

ປະຈຸບັນປະເທດລາວເຮົາຍັງບໍ່ທັນມີອົງກອນນີ້ເທື່ອ  ມໍລະດົກສອງແຫ່ງທີ່ມີ ຈຶ່ງຢູ່ພາຍໃຕ້ການເບີ່ງແຍງຂອງຄະນະມໍລະດົກໂລກ ແຕ່ກໍຍັງກຳລັງຮວບຮວມຕົວກັນຢູ່ເພື່ອໃຫ້ມີອົງກອນນີ້ໃນລາວໂດຍສະເພາະບຸກຄົນທີ່ມີໃຈຮັກໃນການອະນຸລັກ ບູຮານສະຖານ

 ມໍລະດົກ(Heritage) ບໍ່ໄດ້ເປັນພຽງແຕ່ຂອງເກົ່າ ບໍ່ໄດ້ເປັນແຕ່ເລື່ອງເລົ່າໃນໜ້າປະຫວັດສາດ ແຕ່ວ່າ ມໍລະດົກ ຄື ກາຈ້ຳທາງວັດທະນະທຳທີ່ສະແດງອອກເຖິງ ອະລິຍະທຳຂອງມະນຸດເຮົາ ບາງທີກໍ່ສະແດງເຖິງສຸວັນນະພູມ ແລະ ຍັງປະກົດຮາກຖານຕັ້ງແຕ່ການກໍ່ຮ່າງສ້າງຕົວມາຈົນເຖິງປະຈຸບັນຂອງດິນແດນລ້ານຊ້າງເຮົາ ທີ່ເປັນມໍລະດົກທາງດ້ານວັດທະນະທຳທີ່ມີຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍແລະມີຄຸນຄ່າສູງ ດັ່ງປະກົດໃນປະຈຸບັນ ຜູ້ຄົນສ່ວນໃຫຍ່ໃນດິນແດນລ້ານຊ້າງທີ່ຮູ້ຈັກກັນໃນນາມຂອງຄົນເມືອງ(ຫຼວງພະບາງ) ແລະກຸ່ມຄົນທີ່ອາໄສຢູ່ພື້ນທີ່ສູງ  ຊຶ່ງບັນດາກຸ່ມຄົນເຫຼົ່ານີ້ລ້ວນແລ້ວແຕ່ຮູ້ຈັກນຳເອົາຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດມານຳໃຊ້ໃຫ້ຢືນຍົງດຳລົງຊີບ ຊຶ່ງໃນບາງຄັ້ງກໍ່ເປັນການຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ເທິງພື້ນທີ່ທີ່ມີສະພາບແວດລ້ອມທີ່ມີຄວາມຳກັດກໍ່ຕາມ ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ລ້ວນແຕ່ເປັນພະລັງໃນການຊຸກຍູ້ໃຫ້ຫາທາງແກ້ໄຂປັນຫາ ແລະ ມີການໃຊ້ແນວຄິດສ້າງສັນເພື່ອເຮັດໃຫ້ເກີດການປະດິດ ແລະ ພູມປັນຍາທີ່ກ່ຽວເນື່ອງກັບການດຳລົງຊີວິດຢູ່ໃນພື້ນທີ່ທີ່ແຕກຕ່າງກັນຫຼາກຫຼາຍກັນໄປ ເຊັ່ນ ພູມປັນຍາໃນການໃຊ້ພືດສະໝຸນໄພ ການຮັກສາປິ່ນປົວແບບພື້ນບ້ານ ການເຮັດເຄື່ອງມືໃນການກະສິກຳແລະອອກແຮງງານ ເຄື່ອງໃຊ້ໃນຄົວເຮືອນ ລວມໄປເຖິງເຄື່ອງທີ່ໃຊ້ປະກອບພິທີກຳຕ່າງໆ ການຈັສານ ຕ່ຳ ທໍ ນອກຈາກນີ້ຍັງມີພູມປັນຍາທີ່ກ່ຽວກັບການສ້າງສັນສະພາບແວດລ້ອມ ເຊັ່ນ ການວາງຜັງບ້ານ ແລະ ຊຸມຊົນ ສະຖາປັດພື້ນຖິ່ນ ແລະ ລະບົບການກະເສດ ແລະ ຊົນລະປະທານ ເປັນຕົ້ນ ຜູ້ຄົນໃນດິນແດນລ້ານຊ້າງຍັງມີຄວາມຮູ້ແລະເຂົ້າໃຈແະລມີການບໍລິຫານຈັດການຊັບພະຍາກອນທາງທຳມະຊາດມີການຈັດລະບຽບການໃຊ້ຊີວິດ ການສ້າງສັນສະຖາປັດຕະຍະກຳທີ່ແຕກຕ່າງກັນໄປຕາມລັກສະນະການໃຊ້ສອຍ ເຮັດໃຫ້ຜືນແຜ່ນດິນແຫ່ງຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງທຳມະຊາດ ແລະ ວັດທະນະທຳນີ້ເກີດເປັນດິນແດນລ້ານຊ້າງຂຶ້ນ ປຽບດັ່ງໝໍ້ຫຼອມທາງວັດທະນະທຳ ທີ່ສາມາດສະຖາປະນາຄວາມສຳພັນແລະເກີດການປະສົມປະສານປະໂຫຍດກັນລະຫວ່າງຊຸມຊົນແລະກຸ່ມຄົນໄດ້ເປັນຢ່າງດີ

      ຢ່າງໃດກໍ່ຕາມມີເຫດຜົນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍທີ່ເຮັດໃຫ້ຄຸນຄ່າຂອງມໍລະດົກລ້ານຊ້າງບໍ່ເປັນທີ່ຮູ້ກັນຢ່າງແພ່ຫຼາຍມາດົນນານ ເຮັດໃຫ້ມໍລະດົກຈຳນວນໜຶ່ງບໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມສົນໃຈ ລວມທັງຍັງມີສາເຫດມາຈາກເຈົ້າຂອງແລະຜູ້ຄອບຄອງໄດ້ປະຖິ້ມໄປ ເປັນເຫດໃຫ້ມໍລະດົກລ້ານຊ້າງບາງຢ່າງສູນຫາຍໄປ ອີກທັງການເຂົ້າສູ່ຍຸກສະໄໝໃໝ່ເປັນສິ່ງທີ່ຫຼີກລ່ຽງບໍ່ໄດ້ໃນທຸກສັງຄົມ ແຕ່ວ່າການເຂົ້າສູ່ການເປັນສະໄໝໃໝ່ນັ້ນຕ້ອງບໍ່ເຮັດໃຫ້ຄຸນຄ່າດ້ານຕ່າງໆຂອງມໍລະດົກຕ້ອງເສື່ອມຄຸນຄ່າລົງັຫາກແຕ່ການເຂົ້າເປັນສະໄໝໃໝ່ກັບຈຳຕ້ອງເຮັດໃຫ້ເກີດການດຳລົງຮັກສາຄຸນຄ່າຂອງມໍລະດົກໃຫ້ຄົງໄວ້ ໂດຍໃຫ້ເປັນຕົວບົ່ງຊີ້ຂອງການພັດທະນາທັງຢັ້ງຢືນເພື່ອເປັນການສ້າງສະຖຽນລະພາບຂອງສັງຄົມແລະປະໂຫຍດຕໍ່ຜູ້ຄົນໃນປະຈຸບັນແລະຕໍ່ອະນຸຊົນລຸ້ນຫຼັງຕໍ່ໄປ ໂດຍມໍລະດົກບາງແຫ່ງມີຄຸນລັກສະນະທີ່ພິເສດ ໂດດເດັ່ນ ແລະ ສົມຄວນໄດ້ຮັບການວາງແນວທາງການຈັດການທີ່ເໝາະສົມເພື່ອພິທັກຮັກສາມໍລະດົກທີ່ໄດ້ຮັບມາຈາກອາດີດໃຫ້ດຳລົງຄົງຕົວຮັກສາຄຸນຄ່າຕໍ່ຊຸມຊົນ ແລະ ປະເທດຊາດ

   ການເປັນອູ່ແຫ່ງອະລິຍະທຳອັນຮຸ່ງເຮືອງຂອງດິນແດນລ້ານຊ້າງຈຶ່ງຍ່ອມເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງການເຮັດໃຫ້ເກີດເປັນເອກະລັກອັນໝັ້ນຄົງຂອງການເປັນມໍລະດົກຂອງມະນຸດ ການສຶກສາໃນເລື່ອງຂອງມໍລະດົກລ້ານຊ້າງຈຶ່ງຊ່ອຍສ້າງໃຫ້ເກີດຄວາມເຂົ້າໃຈໃນປະຈຸບັນໃຫ້ດີຍິ່ງຂຶ້ນລວມທັງຍັງເປັນການກະກຽມແນວທາງົປສູ່ອະນາຄົດຂ້າງໜ້າທີ່ຍືນຍົງຕໍ່ໄປ