ຄຳເດີມ) ກໍໄດ້ມາຕັ້ງອານາຈັກຂອງຕົນຂຶ້ນອີກຮຽກວ່າ ອານາຈັກໜອງແສ (ໜອງກະແສນແສນຍ່ານ), ໃນສະໄໝອານາຈັກໜອງແສນັ້ນ ຊົນຊາດອ້າຍລາວໄດ້ພັດທະນາຄວາມຈະເລີນ ຂອງຊາດຕົນທຸກດ້ານບໍ່ວ່າດ້ານເສດຖະກິດ ສັງຄົມ ແລະວັດທະນະທຳ ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ດ້ານສາສະໜາ ໃນສະໄໝນີ້ປະວັດສາດຊາດລາວໄດ້ປາກົດນາມກະສັດຂອງຕົນຊື່ວ່າ "ຂຸນເມັງ" ຫຼື "ຂຸນເມືອງ" ໃນສະໄໝຂຸນເມືອງນີ້ ໄດ້ຮັບເອົາພຸດທະສາສະໜາເຂົ້າມາເຜີຍແຜ່ໃນຊຸມຊົນອ້າຍລາວ ເຮັດໃຫ້ອ້ານລາວໃນຂະນະນັ້ນ ມີການຣນັບຖືສາສະໜາຂອງສາສະໜາ ຄື ສາສະໜາ ແຖນ ແລະສາສະໜາພຸດ, ພ້ອມດຽວກັບນັ້ນ ຄົນຫັ້ນ ຫຼືຫໍ້ກໍໄດ້ເຂົ້າມາຢູ່ປົນກັບຄົນອ້າຍລາວ ເຮັດໃຫ້ອ້າຍລາວໄດ້ຮັບວັດທະນະທຳໃໝ່ໆຈາກຈີນອີກ.

໘. ອານາຈັກໜອງແສ ໄດ້ດຳລົງຄົງຕົວມາ ຫຼາຍຮ້ອຍປີ ກໍຖືກພວກຈີນເຂົ້າຮູກຮານ ໃນສະໄໝຂອງກຸບໄລ່ຂ່ານ ອີກຄັ້ງໃໝ່ເຮັດໃຫ້ອານາຈັກໜອງແສ(ຕ່ລີຟູ) ອານາຈັກໜອງແສ ຂອງຊົນຊາດອ້າຍລາວໄດ້ແຕກອອກເປັນສອງພວກ ພວກໜຶ່ງວ່າ "ອານາຈັກອ້າຍລາວ ແລະອີກພວກໜຶ່ງວ່າ "ອານາຈັກງາຍລາວ".
໙. ອານາຈັກອ້າຍລາວຍັງຮຽກຕົນເອງວ່າ "ອ້າຍລາວສະເໝີມາ" ສ່ວນອານາຈັກງາຍລາວ ກໍໄດ້ຮຽກຕົນເອງວ່າ "ໄທລາວ" ທັງອ້າຍລາວ ແລະໄທລາວ ກໍຍັງມີການພົວພັນກັນສະເໝີມາ, ຈົນມາເຖີງສະໄໝ ສາມກົກນັ້ນ ອານາຈັກລາວທັງສອງ ກໍໄດ້ຖືກຮຸກຮານໂດຍຊົນຊາດຈີນ ເຮັດໃຫ້ລາວທັງສອງອານາຈັກຕ້ອງແຕກອອກໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານໃນສະຖານທີ່ຕ່າງໆ ເຊັ່ນ.
- ກ. ພວກໜຶ່ງລົງໄປທາງລຳແມ່ນ້ຳຂອງກໍຕັ້ງອານາຈັກຂອງຕົນຫຼາຍອານາຈັກ ເຊັ່ນ ສຸວັນນະໂຄມຄຳ, ຊຽງຕຸງ, ລ້ານຊ້າງ, ຊຽງຮຸ່ງ, ສຸໂຂໄທ, ອານາຈັກແຖນ, ອານາຈັກຍາງ ແລະອື່ນໆ ຊົນຊາດລາວທີ່ແຕກລົງມາໃນສະໄໝນີ້ຈະຮຽກຕົນເອງວ່າ "ໄທ" ຫຼືອອກສຽງວ່າໄຕ ຫາກໄປຢູ່ທີ່ໃດກໍຮຽກຊື່ຕາມພູມມີສາດ ແລະຕົ້ນຕະກູນ ເຊັ່ນທີ່ລົງມາຢູ່ຊຽງຮຸ່ງກໍວ່າໄທຊຽງຮຸ່ງ ຫຼືໄຕລື້, ລົງມາຢູ່ສຸວັນນະໂຄມຄຳ ກໍວ່າໄທສຸວັນນະໂຄມຄຳ, ຢູ່ລ້ານຊ້າງກໍຮຽກຊື່ວ່າໄທລ້ານຊ້າງ ໄປຢູ່ທາງເມືອງແຖນກໍວ່າໄທແຖນ, ເມື່ອການເວລາລ່ວງເລີຍໄປນານຂື້ນ ສັງຄົມຂະຫຍາຍຕົວ ຂຶ້ນ ບັນດາຊົນຊາດອ້າຍລາວ ທີ່ຮຽກຄຳນຳໜ້າຊາດຕົນວ່າ ໄທ ຫຼືໄຕນີ້ ແມ່ນເພື່ອບອກໃຫ້ຮູ້ຕົນເຊື້ອສາຍມາຈາກແຖນ, ທຽນ, ໄທ້ ຫຼືຊົນຊາດອ້າຍລາວນັ້ນ ໄດ້ຮຽກຊື່ຂອງຕົນໄປຕາມຖິ່ນຖານ ເຊັ່ນຢູ່ນ້ຳດຳວ່າໄທດຳ ນ້ຳແດງ ໄທແດງ ໄທລ້ານຊ້າງ ໄທລ້ານນາ ໄທເຂີນ ໄທອະຫົມ ໄທຍວນ ແລະອື່ນແຕກສາຂາອອກໄປອີກຫຼວງຫຼາຍ.
- ຢ່າງໃດກໍຕາມ ໄທເລົ່ານີ້ ກໍຍັງສຳນຶກວ່າຕົນເປັນເຊື້ອສາຍມາຈາກອ້າຍລາວແທບທັງນັ້ນ ເຊັ່ນປະຫວັດສາດລ້ານນາ, ປະຫວັດສາດລ້ານຊ້າງ ໄປລື້ ໄທດຳ ແດງ ພູໄທ ແລະອື່ນໆ ລ້ວນແຕ່ຢືດຖືວ່າຕົນມາຈາກຊົນຊາດອ້າຍລາວດ້ວຍກັນທັງນັ້ນ.
(ໃນຄຳວ່າໄທ ໄດ້ປາກົດຕົວຂຶ້ນມາແນ່ແລ້ວ ແຕ່ຄຳວ່າ ໄທ ຫຼືໄຕ ບໍ່ໄດ້ໝາຍເຖິງໄທຍ໌(ປະເທດໄທຍ໌-ຄົນໄທຍ໌) ດັ່ງທີ່ເຮົາເຂົ້າໃຈໃນປັດຈຸນ ໄທໃນທີ່ນີ້ ໃນຄວາມໝາຍເດີມແທ້ໝາຍເຖິງ(ຄົນ)ລາວ ແຕ່ຄຳວ່າ "ໄທຍ໌ ຄືປະເທດໄທຍ໌-ຄົນໄທຍ ມາຈາກ ທະຍະ ແປງເປັນ ທັຍ ແລະແປງເປັນໄທຍ໌ ໝາຍເຖິງ ອິສຣະ ສະນັ້ນ, ໃນສະໄໝນີ້ ໄທຍ໌ຍັງບໍ່ທັນເກີດ ຫາກພົບກັບຄຳວ່າ ໄທ ໃຫ້ໝາຍເຖິງ ໄຕ ໃນສຽງຂອງໄທເໜືອ ແລະກຳນົດເປັນອັກສອນໂຣມັນ ເປັນ TAI)

ໝາຍເຫດ:
- ໄທ ຫຼືໄຕ ໝາຍເອົາຊື່ຂອງຊົນຊາດອ້າຍລາວ ທີ່ແຍກກັນອອກເປັນຫຼາຍພວກ.(ໄທກັບໄຕ ມີຄວາມໝາຍດຽວກັນ ຂຽນດ້ວຍອັກສອນໂຣມັນTAI)
- ລາວ ເປັນຊົນຊາດທີ່ສືບເຊື້ອສາຍມາຈາກຊົນຊາດອ້າຍລາວ ຊື່ເຕັມໆ ຄືໄທລາວ ຕໍ່ຄຳວ່າໄທໄດ້ຫາຍອອກຈາກລາວ ເນື່ອງຈາກມີໄທລາວ. (ຂຽນດ້ວຍອັກສອນໂຣມັນ LAOS"
- ໄທຍ໌ ໝາຍເຖິງຄົນໄທຍ໌ ທີ່ຕັ້ງຂື່ຂື້ນເມື່ອຕົ້ນສະຕະວັດທີ ໒໐ ນີ້.(ຂຽນດ້ວຍອັກສອນໂຣມັນວ່າ THAI)

(ຈົ່ງສຳນຶກໄວ້ຄັກໆ ການສະກົດອັກສອນນີ້ ຕ້ອງໃຫ້ເອົາໃຈໃສ່ໃຫ້ຈະລະອຽດ ມັກຫັຼກຫຼ່ຽມກັນໄດ້ ລາວໃນພາກອີສານນີ້ເສັຍໃຫ້ສຍາມ ກໍເພາະຄຳວ່າໄທໆໆໆໆ ໂຕດຽວນີ້ເອງ ສະນັ້ນ "ໄທ-ໄທຍ໌" ຈຶ່ງບໍ່ຄືກັນ)
(ເຊີນອ່ານຕໍ່ຄາວໜ້າ)